آرشه و چگونگی انتخاب آن

به طور کلی یک نوازنده ساز زهی قبل از انتخاب آرشه اول ساز را انتخاب می کند. بسیاری از نوازندگان بر این باورند که ساز اهمیت بیشتری داشته و برخی بر این اعتقادند که هردو به یک اندازه اهمیت دارند و عده ای نیزبر این باورند که آرشه مهمتر است.

آیا یک موزیسین، نوازنده ویولن است یا نوازنده ی آرشه ؟! این سوال خود پاسخگوی همه ی ابهامات می باشد. پس از انتخاب ساز انتخاب آرشه پروژه ی بعدی خواهد بود. یک آرشه گران قیمت حتما آرشه بهتری نخواهد بود زیرا ویژگی هایی قیمت آرشه را مشخص می کنند که بیشتر این خصوصیات بی ربط با کیفیت نوازندگی آن است.

 

مواد اولیه:

از نظر متریال ،چوب پرنامبوک بهترین انتخاب برای آرشه است. چوب برزیل هم برای ساخت آرشه های دانش آموزی استفاده می شود. در سال های اخیر فیبر های کربنی جایگزین چوب در ساخت آرشه شده اند. برخی بر این باورند که فیبر های کربنی کیفیتی به خوبی چوب های پرنامبوک دارند. گزینه ی آخر آرشه های فایبر گلاس می باشند که معمولا هنر جویان از آنها استفاده می کنند.

موی آرشه به صورت سنتی از موی اسب سفید بدست می آید. جایگزین های بسیاری در سالهای گذشته مورد امتحان قرار گرفته ولی باز هم موی اسب بهترین گزینه می باشد.

در ارزیابی آرشه مطمئن شوید که موی آرشه به تازگی تعویض شده باشد. موی آرشه به مرور زمان کش آمده و قابلیت نگهداری کولیفون را از دست می دهد. یک آرشه خوب با موهای بی کیفیت مانند یک ساز خوب با سیم های ارزان خواهد بود.

شکل و فرم:

برخی بر این باورند که چوب آرشه باید گرد باشد و برخی آرشه های ۸ ضلعی را می پسندند.  مطمئنا آنچه تاثیر گذار خواهد بود کیفیت و خصوصیات چوب استفاده شده است نه شکل آن. برای تست آرشه های مختلف تمامی آنها را بر روی یک ساز امتحان کرده و از فشار و دینامیک یکسانی استفاده نمایید.

زنده بودن آرشه:(فنریت داشتن):

کار آرشه چسبیدن به سیم و به ارتعاش درآوردن آن می باشد. برای اینکه از زنده بودن مطمئن شوید آرشه را سفت نموده و به آرامی بر روی مچ دست دیگر بزنید. این عمل میزان ارتعاش و فنریت آرشه را مشخص می نماید. بدون این خصوصیت، آرشه بر روی سطح سیم سر خورده و بر سطح سیم نمی نشیند. یکی از ویژگی های آرشه خوب پاسخ دهی مناسب به اجرای تکنیکهای متنوع آرشه کش مثل اسپیکاتو و…است.

بالانس(توازن):

بالانس مناسب برای یک آرشه از اهمیت بسیاری برخوردار است، ته آرشه نباید خیلی سنگین بوده و نوک آرشه نیز نباید خیلی سبک باشد. اگر نوک آرشه سبک باشد نوازنده برای آرشه کشی در قسمت های بالایی آرشه به انرژی بیشتری نیاز داشته و اگر ته آرشه خیلی احساس سنگینی داشته باشد کنترل کردن آن سخت می شود و باعث لرزش در حین آرشه کشی می گردد.

قدرت و انعطاف:

قدرت و انعطاف رابطه ی عکس داشته و برای تولید یک صدای خوب و متوازن هردوی این ویژگیها لازم است. قدرت آرشه برای ایجاد یک صدای قوی ضروری می باشد. آرشه باید دارای پاسخ دهی سریع و بدون نویز سطح باشد (همان صدای هوا مانند) و صدای واضح و شفاف تولید نماید. برای تست قدرت یک آرشه کافیست پس از سفت کردن مو ها آرشه را بر روی یکی از سیم ها (به طور معمول سیم ۳) فشار دهیم، مقدار نیرویی که لازم است تا چوب آرشه به سیم بر خورد کند قدرت آرشه را مشخص می نماید. این روش میتواند برای مقایسه دو یا چند آرشه نیز کاربرد داشته باشد.

انحنای (قوس)چوب آرشه:

آرشه به صورت طبیعی دارای یک قوس در وسط می باشد. این قوس از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا قدرت مورد نیاز برای نوازندگی را به آرشه می دهد. اگر خیلی انحنا داشته باشد بیش از حد سفت شده و در صورت قوس کم آرشه به نظر نوازنده ضعیف می رسد. آرشه به مرور زمان به از دست دادن این قوس تمایل داشته و اگر بعد از هر استفاده موهای آن شل نشود یک قوس یا خمیدگی دیگر نیز به وجود می آید که این امر به مرور زمان و بر اثر استفاده مکرر ایجاد شده و آرشه را به سمت راست یا چپ دچار خمیدگی می کند.

با نگاه کردن به بالای آرشه از قسمت ته آرشه و مقایسه راستای چوب و مو این انحنا مشخص می شود. چون مو ها در حالت سفت شده در یک راستا قرار می گیرند مقایسه چوب بر روی مو می تواند وجود انحنا را مشخص کند. (این انحنا در آرشه ویولن و ویولا به سمت راست متمایل است و در آرشه چلو و بیس به سمت چپ ) این خمیدگی نا مطلوب آرشه می تواند توسط یک تعمیر کار ماهر اصلاح گردد و آرشه به حالت اول برگردانده شود اگرچه هر بار که اینکار انجام می شود آرشه مقداری از قدرت خود را از دست می دهد.

 

مواردی که در تولید صدای یک آرشه موثر است:

 سن(قدمت): 

اگر تمام شرایط بین ۲ آرشه یکسان باشد آرشه ی قدیمی تر برای نوازندگی مناسب تر است . پروسه ی قدیمی شدن در یک آرشه مانند پروسه ی قدیمی شدن یک ویولن است و کیفیت آن را بالا می برد. اگرچه در کنار این قدمت، شرایط آرشه نیز باید در نظر گرفته شود و هر آرشه ی قدیمی خوب نخواهد بود. یک آرشه قدیمی که به آرامی و به صورت مناسب نواخته شده است می تواند گزینه ی مناسبی برای انتخاب باشد ولی یک آرشه جدید که در شرایط مطلوب قرار دارد بهتر از آرشه ی قدیمی است که مستهلک شده است. کیفیت آرشه ای که ویژگیهای خود را بر اثر نوازندگی غیر صحیح از دست داده باشد دیگر قابل برگشت نخواهد بود.

شرایط آرشه مناسب :

شرایط و ویژگی های آرشه بسیار مهم تر از شرایط یک ویولن دست ساز  است. (شرایطی که آرشه از نظر سلامت در آن قرار دارد)حتی یک ترک کوچک بر روی آرشه می تواند ارزش یک آرشه را به طور کلی از بین ببرد. این موضوع حتی برای زمانی که ترک تعمیر شده باشد نیز صدق می نماید. تا حدود ۳۰ سال پیش یک ترک کوچک در آرشه هم نمی توانست مورد تعمیر قرار گیرد زیرا چسب های سنتی قدرت نگهداری آن را نداشتند. با چسب های مدرن می توان یک آرشه را به طور مطلوب تعمیر کرد تا مانند یک آرشه نو کار کند.  خرید و ترمیم یک آرشه ی دارای ترک از نوع خوب می تواند جایگزین مناسبی برای کسی که توان مالی خرید یک آرشه ی نو از همان نوع را ندارد باشد.

 

فاکتور هایی که در قیمت آرشه تاثیر گذار است:

نام سازنده ی آرشه همانند نام سازنده ی ویولن در قیمت آن تاثیر گذار است. اما مهم است توجه نمایید که یک آرشه بسیار بیشتر از یک ویولن در معرض از بین رفتن و فرسوگی است. آرشه بر خلاف ویولن می تواند سریعا مستهلک شود، حتی بدون اینکه شکستگی و ترک در آن ایجاد شده باشد. اگر این آرشه برای مدت زمان طولانی درحالت سفت شده رها شود و یا تحت یک رفتار پرخاشگرانه قرار گرفته باشد کیفیت خود را از دست می دهد و قابل نواختن نخواهد بود. بنابراین حتی آرشه ای که توسط یک سازنده ی بنام ساخته شده باشد و در شرایط مناسب قرار گرفته باشد باز هم قبل از خرید باید مورد امتحان قرار گیرد.

کشور سازنده:

فرانسوی ها برای آرشه همانقدر مشهورند که ایتالیایی ها برای ویولن. فرانسوی ها آرشه را ابداع کردند و بیشتر تکنیکهای آرشه کشی به زبان فرانسوی مصطلح شده اند. کشور فرانسه در طول سالها تولید کننده های آرشه بسیاری را معرفی نموده است. حتی آرشه های ساخته شده بوسیله آرشه سازان معاصر فرانسوی از قیمت بالاتری نسبت به آرشه های سوئیسی و آلمانی و آمریکایی برخوردارند. اگرچه آرشه های بسیار مطلوبی وجود دارند که ساخته ی کشور های دیگر است که به همان خوبی آرشه های فرانسوی عمل می کنند.

تزئین و رنگ:

آرشه ساز ها معمولا مدل و طرح آرشه های خود را با ایجاد تغییراتی شخصی سازی می نماید به طوری که با دیدن فرم و حالت اصلی آرشه می توان به سازنده ی آن پی برد(مانند آنچه در شناخت سازنده ویولن وجود دارد). برخی از آرشه ها دارای تزئینات بسیاری است و برخی دیگر بسیار ساده ساخته می شوند. استفاده از تزئینات بیشتر به سلیقه شخص سازنده ارتباط داشته و تاثیری در کیفیت نواختن با آن ندارد. وجود تزئین زیاد دلیلی بر با کیفیت بودن آرشه نیست. البته آرشه سازان معمولا آرشه های با کیفیت تر را تزئین می کنند. برای مثال بخش فلزی پاشنه و پیچ انتهای آرشه برای آرشه های دانش آموزی از نیکل و برای آرشه های حرفه ای از نقره ی با کیفیت ساخته می شوند، همچنین یک سازنده از طلا در با کیفیت ترین آرشه های خود استفاده می نماید.

همیشه خود را از کیفیت نوازندگی آرشه راضی کنید نه از ظاهر و تزئینات آرشه. تزئینات معمولا بر روی پاشنه آرشه مناسب متمرکز می شوند که شامل حلقه فلزی ،چشمی،صدف و بخش فلزی که به مدل های مختلف کار می شود می باشند. پیچ ته آرشه نیز به شکل های مختلف تزئین می شود. به طور معمول از نیکل و برنج و نقره و طلا برای تزئین آرشه استفاده می شود.

پاشنه آرشه مناسب نیز معمولا از چوب آبنوس ساخته می شود. برخی از آرشه های قدیمی از لاک ،لاک پشت و شاخ و نیز استخوان وال ساخته شده اند. سیم پیچ زینتی ممکن است از طلا یا نقره یا فلز های دیگر و یا از نخ های رنگی ساخته شده باشند سیم پیچ های فلزی معمولا وزن بیشتری را به آرشه اضافه می کنند.(استخوان وال واقعی به دلیل ممنوعیت در صید آن فقط در آرشه های قدیمی یافت می شود) آرشه های رنگ چوب معمولا به رنگ قهوه ای و از چوب پرنامبوک هستند و زمانی که عمر کمتری دارند کمرنگ  تر و با گذشت زمان پر رنگ تر می شوند.

برخی از آرشه ساز ها هم آرشه هایشان را به سلیقه ی خود رنگ می نمایند. اگر بافت چوب به وضوح قابل دیدن باشد و در سطح بافت روزنه و سوراخ های چوب مشخص باشد احتمال اینکه چوب از جنس برزیل وود باشد بیشتر از پرنامبوک است. آرشه های فیبر کربنی هم معمولا به رنگ چوب رنگ می شوند. انواع ارزان تر آرشه به رنگهای قرمز و سبز و آبی و غیره رنگ می شوند. در مرحله ی آخر آرشه ها با چند حرف یا چند ستاره و… مهر می شوند که سطح کیفیت آرشه های یک سازنده را مشخص می کند. یک آرشه با کیفیت، قابلیت نواختن بهتری را دارد و صدای مطلوب تری ایجاد می کند.

بعضی وقتها یک نوازنده از صدای ساز خود ابراز نارضایتی دارد و این درحالی است که در اصل مشکل از آرشه می باشد. انتخاب کردن و ارتقا دادن آرشه شاید در ابتدا به نظر گیج کننده بیاید ولی در نهایت نوازندگی با یک آرشه خوب ارضا کننده خواهد بود.

فهرست مطالب

اشتراک گذاری مطلب

ورود به چت
به کمک نیاز دارید؟
سلام میتونم کمکتون کنم؟